DFG Talk over water
Elke dag belicht Design Fest Gent een ander thema gerelateerd aan duurzaamheid. Voor de vierde festivaldag lag de focus op water, of beter gezegd ons waterverbruik en de impact ervan op onze aardbol. We gingen tijdens de DFG Talk in gesprek met vier ervaringsdeskundigen, met elk hun eigen project en visie op deze problematiek: Rianne Makkink met The Waterschool, Evy Swinnen van Timelab en Valery De Smedt & Anna Ridler van STARTS4Water.
Opnieuw naar school met The Waterschool
The WaterSchool M4H+, een project op gang gebracht door Studio Makkink & Bey, maakt ons bewust van onze enorme watervoetafdruk en van de manieren waarop we die kunnen verkleinen. In het tijdelijke kenniscentrum wordt onderzocht hoe dit levensnoodzakelijke natuurelement een grotere rol kan spelen in het onderwijs als essentieel materiaal, onderwerp, sociaal en politiek fenomeen.
Op Design Fest Gent toont The Waterschool M4H+ in een indrukwekkende installatie werk van meer dan 30 ontwerpers, architecten en kunstenaars en hun onderzoek naar materialen die kunnen dienen als (bouw)materialen en/of voedsel, terwijl ze een verantwoorde relatie hebben met watergebruik. Een van de installaties toont via tonnen wat het gemiddelde waterverbruik van een Nederlander is per dag: 4000 liter. Dit telt zowel indirect als direct waterverbruik, van het eten van vlees tot een lekkende kraan in de keuken.
Maar laten we beginnen bij het begin: dit allemaal startte met een opdracht van de IABR (Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam). Architect Rianne Makkink kreeg samen met haar werkpartner en designer Jurgen Bey de vraag om een nieuwe woon- en werkomgeving in Het Merwe-Vierhavengebied (M4H+) vlakbij Rotterdam te ontwikkelen. Het project onderzoekt nog tot op de dag van vandaag een duurzaam gebruik van de aanwezige ruwe materialen en grondstoffen voor de creatie van een circulaire leefomgeving voor de voormalige havenarbeiders. Door zowel kennis te vergaren als te verspreiden, werkt The Waterschool M4H+ als een katalysator voor de duurzame (her)ontwikkeling van dat Rotterdamse gebied. Het gebied mengt wonen en werken en is ontworpen rond het gebruik van de vijf hulpbronnen: Insecten, eendenkroos, zeewier, hout, en fungi. Schimmels, bijvoorbeeld, zijn een bron van voeding, maar kunnen dienen als kledij of isolatie.
“Water is de snelst degenererende pure grondstof. Het komt uit onze kranen, maar verdwijnt op zo’n 3 seconden tijd.”
Op die manier brengt Waterschool M4H+ in kaart hoe ze circulaire leefomgevingen creëren waar verschillende biotopen met elkaar in interactie gaan. Met het gestroomlijnde amalgaam aan projecten zinspeelt Studio Makkink & Bey op een toekomst waarin kunst en design meer deel gaan uitmaken van het onderwijs en, bij uitbreiding, de samenleving. Ze brengen ontwerpers en kunstenaars samen om tot nieuwe inzichten te komen en kennis uit te wisselen. “Er is een ongelooflijke energie vanuit studenten die veel ontwikkelen en ook zaken heel snel oppakken.” En het is net die vrijheid van studenten en ontwerpers dat ons verder kan brengen, volgens Makkink.
Timelab verenigt Gentse buurt met water
De lente hangt in de lucht, de zomer kan je bijna ruiken. Echter, de voorbije jaren gingen de zomers gepaard met overstromingen en droogte. Wat brengt de zomer van 2022? En wat kunnen wij doen om uit de slingerbeweging van extremen te blijven? Timelab gaat op zoek naar de balans tussen de stadsbewoners en dit levensnoodzakelijke goed.
In de Serafijnstraat, Kogelstraat, Spijkstraat en Nieuwewijkstraat in de Gentse Dampoortwijk wonen in totaal ongeveer 1500 mensen in 600 woningen. Deze wijk is het actieterrein waar Timelab — samen met FARYS, Biztory, VITO en Together we Coop — het project Commoning Water in de startblokken zet. Er wordt een wonderwaterplek gebouwd met artistieke interventies, spel en heel veel data en inzicht over watergebruik, toepassingen, kwaliteit en mogelijkheden. Uiteraard komen hier veel juridische kwesties bij kijken zoals het eigenaarschap van bijvoorbeeld regenwater wanneer het op een dak van een huis valt. Ingewikkeld is het zeker, maar ongetwijfeld de moeite om het te onderzoeken.
Timelab trekt de wijk in met een missie: (regen)water als een commons toegankelijk maken. Water wordt gefilterd tot drinkwater en op publieke plaatsen worden vele soorten water beschikbaar gemaakt. Vier mee het water dat voor leven zorgt in rituelen en gebruiken. Echter botst zo’n project op veel drempels, zoals bijvoorbeeld de juridische kant van de zaak. Want wie is eigenaar van regenwater wanneer het op het dak van een gebouw valt? Met tal van partners gaat Timelabs het onderzoek aan.
“We zoeken water op Mars, maar zouden beter focussen op het water op onze aardbol.”
STARTS4Water neemt kunstenaars aan boord
Water is leven. Alle levende wezens hebben water nodig om te overleven. Ons menselijk lichaam bestaat voor 60 procent uit water. Het is ook essentieel voor de productie van voedsel, kleding, computers, het verplaatsen van onze afvalstroom en een gezond milieu. En toch hebben we op dit moment geen duurzame relatie met dit natuurelement.
Om de uitdagingen rond duurzaam waterbeheer aan te gaan en de impact te maximaliseren, wil het consortium STARTS4Water lokale experten engageren om kunstenaarsresidenties rond deze uitdaging te ondersteunen en realiseren.
Een van die kunstenaars is Anna Ridler met haar project Water Kapitalisme. Samen met de partners en deskundigen zal Ridler een meer duurzaam, inclusief en waardegedreven waterbeheer verkennen, waarbij expertise op het gebied van blockchain, waterbeheer, filosofie, enz. wordt gecombineerd.
Benieuwd naar meer? Ontdek het hele programma boordevol lezingen, workshops en expo’s.
